Pod intrygująco brzmiącym tytułem omówione zostaną zagadnienia warunkowego umorzenia postępowania karnego (art. 66 k.k., art. 336 i art. 341-342 k.pk.), skazania bez rozprawy (art. 335 i art. 343 k.p.k.), dobrowolnego poddania się karze (art. 387 k.p.k.), ograniczenia postępowania dowodowego (art. 388 k.p.k.) oraz odwołania od orzeczeń zapadłych w następstwie porozumienia (art. 434 k.p.k.). Zagadnienie warunkowego umorzenie postępowania karnego zostało uregulowane w art. 66 k.k., art. 336 oraz w art. 341-342 k.pk.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego z art. 66 k.k. możliwe jest to zastosowania jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki:
– Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
– Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości;
– Sprawca niekarany za przestępstwo umyślne;
– Postawa, sprawcy, jego właściwości, warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa;
– Przesłanka negatywna: Przestępstwo zagrożone karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Art. 66. § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego – przebieg (art. 67 k.k.)
– Okres próby przy warunkowym umorzeniu: 1 rok – 3 lata;
– Możliwość oddania w okresie próby pod dozór kuratora/ osoby godnej zaufania/ instytucji/ organizacji społecznej;
– Sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części;
– W miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę;
– Sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5-6b, 7a lub 7b, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2;
– Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek wymieniony w art. 72 § 1 pkt 7b, sąd określa sposób kontaktu sprawcy z pokrzywdzonym.
Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1–3, 5–6b, 7a lub 7b, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2. Przepisy art. 72 § 1a i 1b stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.
Podjęcie postępowania w przypadku warunkowego umorzenia (art. 68 k.p.k.)
Fakultatywnie
A) sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany
B) Sprawca uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku
C) Sprawca nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody
D) Sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
Obligatoryjnie
A) Sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany
B) Jeżeli okoliczności, o których mowa w PKT a, B, C, zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
– Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Art. 68. § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.
§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
§ 2a. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
§ 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
§ 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Warunkowe umorzenie postępowania (art. 336 k.p.k.)
– Prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o warunkowe umorzenie postępowania;
– Uzasadnienie wniosku można ograniczyć do wskazania dowodów świadczących o tym, że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości, a ponadto okoliczności przemawiających za warunkowym umorzeniem;
– Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego i, stosownie do okoliczności, wnioski co do dozoru;
– Do wniosku dołącza się, do wiadomości sądu, listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów;
– Do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące aktu oskarżenia zawarte w rozdziale 40.
Art. 336. § 1. Jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o takie umorzenie.
§ 2. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy art. 332 § 1 pkt 1, 2, 4 i 5. Uzasadnienie wniosku można ograniczyć do wskazania dowodów świadczących o tym, że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości, a ponadto okoliczności przemawiających za warunkowym umorzeniem.
§ 3. Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego i, stosownie do okoliczności, wnioski co do dozoru.
§ 4. Do wniosku dołącza się, do wiadomości sądu, listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów. Przepis art. 334 stosuje się odpowiednio.
§ 5. Do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące aktu oskarżenia zawarte w rozdziale 40.Art. 341. § 1. Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania. Udział ich jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§ 2. Jeżeli oskarżony sprzeciwia się warunkowemu umorzeniu, jak również wtedy, gdy sąd uznaje, że warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione, kieruje sprawę na rozprawę. Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania zastępuje akt oskarżenia. W terminie 7 dni prokurator dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1–2.
§ 3. Jeżeli sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie.
§ 4. Sąd orzekając o warunkowym umorzeniu bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii wskazanej w § 3.
§ 5. W przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem.
Wyrok warunkowo umarzający postępowanie (art. 342 k.pk.)
– Należy dokładnie określić czyn oskarżonego, wskazać przepis ustawy karnej, pod który czyn podpada, oraz oznaczyć okres próby;
– Sąd określa także nałożone na oskarżonego obowiązki oraz sposób i termin ich wykonania albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę, a w razie uznania za celowe – orzeka świadczenie pieniężne lub zakaz prowadzenia pojazdów, dozór kuratora, osoby godnej zaufania albo instytucji lub organizacji społecznej;
– Powinien w razie potrzeby zawierać rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych (rozstrzygnięcie to może być zaskarżone zażaleniem przez podejrzanego, pokrzywdzonego i osobę, od której przedmioty te odebrano lub która zgłosiła do nich roszczenie).
Art. 342. § 1. W wyroku warunkowo umarzającym postępowanie należy dokładnie określić czyn przypisany oskarżonemu, jego kwalifikację prawną oraz oznaczyć okres próby.
§ 2. W wyroku sąd określa także nałożone na oskarżonego obowiązki oraz sposób i termin ich wykonania albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę, a w razie uznania za celowe – orzeka świadczenie pieniężne lub zakaz prowadzenia pojazdów, dozór kuratora, osoby godnej zaufania albo instytucji lub organizacji społecznej.
§ 3. Wyrok powinien w razie potrzeby zawierać rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych. Sąd stosuje odpowiednio art. 230 § 2 i 3 oraz art. 231–233, uwzględniając potrzebę zabezpieczenia dowodów na wypadek podjęcia postępowania.
§ 4. Zawarte w wyroku rozstrzygnięcie, o którym mowa w § 3, może być zaskarżone zażaleniem przez osoby wskazane w art. 323 § 2.
§ 5. (uchylony)
Skazanie bez rozprawy (art. 335 § 1 k.p.k.)
– Oskarżony przyznaje się do winy;
– W świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości;
– Postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte;
– można zaniechać przeprowadzenia dalszych czynności
– Czynności dowodowe – w niezbędnym zakresie;
– Prokurator występuje do sądu (zamiast z aktem oskarżenia) z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających również prawnie chronione interesy pokrzywdzonego;
– Uzgodnienie może obejmować także wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu;
– Wniosek – wymogi aktu oskarżenia (oprócz zwrotu prokuratorowi w celu uzupełnienia)
– W wypadku gdy sąd, nie uwzględniając wniosku, zwrócił sprawę prokuratorowi, ponowne wystąpienie z takim wnioskiem jest możliwe, jeżeli zwrot nastąpił z przyczyn wskazanych w art. 343 § 1, 2 lub 3;
– Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku, zwraca sprawę prokuratorowi.
Art. 335. § 1. Jeżeli oskarżony przyznaje się do winy, a w świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte, można zaniechać przeprowadzenia dalszych czynności. Jeżeli zachodzi potrzeba oceny wiarygodności złożonych wyjaśnień, czynności dowodowych dokonuje się jedynie w niezbędnym do tego zakresie. W każdym jednak wypadku, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, należy przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności procesowe, a zwłaszcza dokonać oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego, przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 § 2 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej, a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania krwi, włosów i wydzielin organizmu. Prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, występuje do sądu z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających również prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Uzgodnienie może obejmować także wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.
Skazanie bez rozprawy (art. 335 § 2 k.p.k.)
– Prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek;
– Uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego;
– Okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości;
– Oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami;
– Postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte;
– Prokurator, uzgadniając z oskarżonym treść wniosków, poucza go, że Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387;
– Uzasadnienie wniosku ogranicza się do wskazania dowodów świadczących o tym, że okoliczności popełnienia czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości oraz że cele postępowania zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia rozprawy;
– Stronom, obrońcom i pełnomocnikom przysługuje prawo do przejrzenia akt sprawy, o czym należy ich pouczyć;
– Zwrot sprawy nie stoi też na przeszkodzie wystąpieniu ponownie z wnioskiem;
– W razie nieuwzględnienia wniosku sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, a prokurator, w terminie 7 dni od dnia posiedzenia, dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1 i 2.
Art. 335 § 2. Prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających też prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy § 1 zdanie piąte i § 3 zdanie drugie. Do aktu oskarżenia nie stosuje się przepisów art. 333 § 1 i 2.
Dobrowolne poddanie się karze – wniosek z art. 338a k.p.k.
Art. 338a.
Oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.
Art. 339.
§ 3a. Prezes sądu może skierować sprawę na posiedzenie, jeżeli oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, przed doręczeniem mu zawiadomienia o wyznaczeniu rozprawy złożył wniosek, o którym mowa w art. 338a, a prezes sądu uzna, że cele postępowania nie sprzeciwiają się rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu.
Skazanie bez rozprawy – rozpoznanie wniosku (art. 343 k.p.k.)
– Jeżeli nie ma zastosowania art. 46 Kodeksu karnego, sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku, o którym mowa w art. 335, od naprawienia szkody w całości albo w części lub od zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
– Uwzględnienie wniosku – jeżeli nie sprzeciwi się temu pokrzywdzony, należycie powiadomiony o terminie posiedzenia;
– Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim przez prokuratora wskazanej przez siebie zmiany, zaakceptowanej przez oskarżonego;
– Postępowania dowodowego nie prowadzi się;
– Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu;
– Zawiadamiając pokrzywdzonego o posiedzeniu poucza się go o możliwości zakończenia postępowania bez przeprowadzenia rozprawy oraz wcześniejszego złożenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Udział podmiotów wskazanych w zdaniu pierwszym w posiedzeniu jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi;
– Przed uwzględnieniem wniosku, o którym mowa w art. 335, sąd poucza oskarżonego o treści art. 447 § 5;
– Sąd, uwzględniając wniosek, skazuje oskarżonego wyrokiem;
– Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku, o którym mowa w art. 335 § 1, zwraca sprawę prokuratorowi;
– W razie nieuwzględnienia wniosku wskazanego w art. 335 § 2 sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, a prokurator, w terminie 7 dni od dnia posiedzenia, dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1 i 2.
Art. 343. § 1. Jeżeli nie ma zastosowania art. 46 Kodeksu karnego, sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku, o którym mowa w art. 335, od naprawienia szkody w całości albo w części lub od zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Przepis art. 341 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Uwzględnienie wniosku jest możliwe tylko wówczas, jeżeli nie sprzeciwi się temu pokrzywdzony, należycie powiadomiony o terminie posiedzenia.
§ 3. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim przez prokuratora wskazanej przez siebie zmiany, zaakceptowanej przez oskarżonego.
§ 4. Postępowania dowodowego nie prowadzi się.
§ 5. Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. Zawiadamiając pokrzywdzonego o posiedzeniu poucza się go o możliwości zakończenia postępowania bez przeprowadzenia rozprawy oraz wcześniejszego złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 54 § 1. Udział podmiotów wskazanych w zdaniu pierwszym w posiedzeniu jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§ 5a. Przed uwzględnieniem wniosku, o którym mowa w art. 335, sąd poucza obecnego oskarżonego o treści art. 447 § 5.
§ 6. Sąd, uwzględniając wniosek, skazuje oskarżonego wyrokiem.
§ 7. Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku, o którym mowa w art. 335 § 1, zwraca sprawę prokuratorowi. W razie nieuwzględnienia wniosku wskazanego w art. 335 § 2 sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, a prokurator, w terminie 7 dni od dnia posiedzenia, dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1 i 2.
Dobrowolne poddanie się karze (art. 387 k.p.k.)
– Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej;
– Oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.”;
– Przed uwzględnieniem wniosku o wydanie wyroku skazującego sąd poucza oskarżonego o treści art. 447 § 5;
– Okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości;
– Nie sprzeciwia się temu prokurator, a także pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku;
– Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany. Przepis art. 341 § 3 stosuje się odpowiednio;
– Przychylając się do wniosku, sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę.
Art. 387. § 1. Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.
§ 1a. Przed uwzględnieniem wniosku o wydanie wyroku skazującego sąd poucza obecnego oskarżonego o treści art. 447 § 5.
§ 2. Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; uwzględnienie wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy prokurator wyrazi zgodę, a pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku nie zgłosi sprzeciwu. O treści wniosku należy powiadomić pokrzywdzonego, jeżeli wniosek został złożony przed powiadomieniem go o terminie rozprawy.
§ 3. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany. Przepis art. 341 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 4. (uchylony)
§ 5. Przychylając się do wniosku, sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę.Art. 434 (odwołania od orzeczeń zapadłych w następstwie porozumienia). § 1. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego jedynie:
1) wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, oraz
2) w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia, oraz
3) w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym, chyba że środek odwoławczy nie pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika i nie podniesiono w nim zarzutów albo ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od podniesionych zarzutów.
§ 2. Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 440 lub art. 455.
§ 3. (uchylony)
§ 4. W przypadku skazania z zastosowaniem art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, także wówczas, jeżeli środek odwoławczy wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego, który po wydaniu wyroku odwołał lub w istotny sposób zmienił swoje wyjaśnienia lub zeznania. Nie dotyczy to jednak przypadku zasadnego podniesienia zarzutu obrazy prawa materialnego lub stwierdzenia przez sąd odwoławczy okoliczności uzasadniających uchylenie orzeczenia, określonych w art. 439 § 1.
§ 5. (uchylony)
Odwołania od orzeczeń zapadłych w następstwie porozumienia (art. 447 § 5 k.p.k.)
Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387.
Konsensualizm to „Porozumienie karnoprocesowe jako układ polegający na działaniu dwóch uczestników procesu karnego w granicach swoich uprawnień, którzy czynią sobie wzajemne ustępstwa co do toku postępowania lub rozstrzygnięcia merytorycznego” (A. Światłowski)
Skazanie bez rozprawy z art. 335 § 1 k.p.k.
– Okoliczności popełnienia przestępstwa nie mogą budzić wątpliwości (co nie jest równoznaczne z przyznaniem się do winy);
– Niebudząca wątpliwości wina sprawcy;
– Postawa oskarżonego, która wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte;
– Prokurator występuje z wnioskiem o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków reakcji karnej;
– Przedmiotem porozumienia nie może być kwalifikacja prawna czynu;
– Wystąpienie z wnioskiem powinno być efektem negocjacji i w zasadzie należy do prokuratora, chociaż to sam podejrzany może wystąpić z inicjatywą przedstawienia takiego wniosku;
– Prokurator występuje (obligatoryjnie, w odróżnieniu od wniosku, o którym mowa w art. 335 § 2 k.p.k.), z wnioskiem zamiast aktu oskarżenia, a więc jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego;
– Jedynie w odniesieniu do kategorii przestępstw, jakimi są występki.
Skazanie bez rozprawy z art. 335 § 2 k.p.k.
– Okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości;
– Wina nie budzi wątpliwości;
– Oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami (przesłanka odmienna od art. 335 § 1 k.p.k.);
– Postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte;
– Jedynie w odniesieniu do kategorii przestępstw, jakimi są występki;
– Prokurator dysponuje tylko uprawnieniem do dołączenia wniosku do aktu oskarżenia, co może mieć miejsce dopiero po zakończeniu postępowania przygotowawczego.
Skazanie bez rozprawy z art. 335 k.p.k.
– Sąd, rozpoznając wniosek o skazanie bez rozprawy, nie jest uprawniony do dokonywania zmian w jego treści, gdyż naruszałoby to warunki ugody zawartej wcześniej między oskarżycielem a oskarżonym;
– Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim przez prokuratura wskazanej przez siebie zmiany, następnie zaakceptowanej przez oskarżonego;
– Uwzględnienie wniosku nie jest możliwe, jeżeli sprzeciwi się temu pokrzywdzony, należycie powiadomiony o terminie posiedzenia;
– Sąd może także uzależnić uwzględnienie wniosku od naprawienia szkody w całości albo w części lub od zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
– Sąd może odroczyć posiedzenie, jeżeli uzna to za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia;
– Prokurator może także ograniczyć uzasadnienie wniosku do wskazania dowodów świadczących o tym, że okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości oraz że cele postępowania zostaną osiągnięte.
Dobrowolne poddanie się karze/odpowiedzialności (art. 387 k.p.k.)
– Przestępstwa zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności;
– Wniosek na piśmie lub ustnie do protokołu rozprawy – do czasu zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej;
– Niebudzące wątpliwości okoliczności popełnienia przestępstwa i wina;
– Osiągnięcie celów postępowania mimo nieprzeprowadzania rozprawy w całości;
– Uwzględnienie wniosku możliwe jest, jeśli prokurator wyrazi zgodę, a pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy nie wyrazi sprzeciwu;
– Prokurator, w przeciwieństwie do uregulowań dotyczących instytucji z art. 335 k.p.k., nie bierze udziału w uzgadnianiu wymiaru kary z oskarżonym;
– Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim zmiany;
– Złożenie wniosku w tym trybie skutkuje nieprzeprowadzaniem postępowania dowodowego, co nie zwalnia sądu od obowiązku starannej kontroli materiału zgromadzonego w trakcie postępowania, nawet wtedy, gdy w jego ocenie okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości;
– Sąd może uznać za ujawnione dokumenty przedłożone przez stronę lub dowody wymienione w akcie oskarżenia.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego (art. 338a k.p.k.)
– Oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego;
– Złożenie wniosku powinno nastąpić przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy (art. 338a in principio), a więc po doręczeniu mu odpisu aktu oskarżenia;
– Przestępstwa zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności;
– Przeprowadzenie postępowania dowodowego nie jest konieczne – brak wątpliwości odnośnie do okoliczności dotyczących popełnienia przestępstwa, braku sprzeciwu prokuratora, a także zgodności z przeprowadzonym już postępowaniem przygotowawczym, które dostarczyło podstaw do wniesienia aktu oskarżenia;
– Uwzględnienie propozycji oskarżonego możliwe jest, gdy jego postawa wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte;
– Wymóg zgody prokuratora;
– Sprzeciwu nie może zgłosić pokrzywdzony, który został powiadomiony o terminie posiedzenia;
– Sąd może dokonać zmiany we wniosku pod warunkiem zaakceptowania jej przez oskarżonego i prokuratora.
Ograniczenie postępowania dowodowego (art. 388 k.p.k.)
– Zgoda obecnych stron;
– Wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości;
– Możliwość przeprowadzenia postępowania dowodowego tylko częściowo.
Warunkowe umorzenie postępowania
– Obala domniemanie niewinności (S. Waltoś);
– Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
– Okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości;
– Postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa;
– Nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Warunkowe umorzenie postępowania (art. 336 k.p.k.)
– Wniosek prokuratora zamiast aktu oskarżenia;
– Uzasadnienie wniosku można ograniczyć do wskazania dowodów świadczących o tym, że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości, a ponadto okoliczności przemawiają za warunkowym umorzeniem;
– Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego i, stosownie do okoliczności, wnioski co do dozoru;
– Do wniosku dołącza się, do wiadomości sądu, listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów;
– Do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące aktu oskarżenia zawarte w rozdziale 40.
Art. 341. § 1. Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania. Udział ich jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§ 2. Jeżeli oskarżony sprzeciwia się warunkowemu umorzeniu, jak również wtedy, gdy sąd uznaje, że warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione, kieruje sprawę na rozprawę. Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania zastępuje akt oskarżenia. W terminie 7 dni prokurator dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1–2.
§ 3. Jeżeli sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie.
§ 4. Sąd orzekając o warunkowym umorzeniu bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii wskazanej w § 3.
§ 5. W przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem.
Art. 342. § 1. W wyroku warunkowo umarzającym postępowanie należy dokładnie określić czyn przypisany oskarżonemu, jego kwalifikację prawną oraz oznaczyć okres próby.
§ 2. W wyroku sąd określa także nałożone na oskarżonego obowiązki oraz sposób i termin ich wykonania albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę, a w razie uznania za celowe – orzeka świadczenie pieniężne lub zakaz prowadzenia pojazdów, dozór kuratora, osoby godnej zaufania albo instytucji lub organizacji społecznej.
