Jeśli chodzi o zagadnienie wyrokowania w procesie karnym, to zostaną omówione następujące kwestie:
- Narada sędziowska (art. 408 i 108 k.p.k.);
- Odroczenie wydania wyroku (art. 409 k.p.k.);
- Treść wyroku (art. 413 k.p.k.);
- Głosowanie nad wyrokiem (art. 111 i 112 k.p.k.);
- Ustawowa metoda konstruowania większości głosów (art. 111 § 2 k.p.k.);
- Zdanie odrębne w procesie karnym (art. 114 k.p.k.);
- Wyrok umarzający, uniewinniający (art. 414 k.p.k.);
- Skutki niestawiennictwa stron (art. 419 k.p.k.);
- Uzupełnienie wyroku postanowieniem (art. 420 k.p.k.).
Narada sędziowska (art. 408 i 108)
Art. 408. Po wysłuchaniu głosów stron sąd niezwłocznie przystępuje do narady.
Art. 108. § 1. Przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne.
§ 2. Podczas narady i głosowania oprócz członków składu orzekającego może być obecny jedynie protokolant, chyba że przewodniczący uzna jego obecność za zbędną.
Odroczenie wydania wyroku (art. 409)
Art. 409. Sąd aż do ogłoszenia wyroku może wznowić przewód sądowy, zwłaszcza w wypadku przewidzianym w art. 399, albo też udzielić dodatkowego głosu uczestnikom postępowania, o których mowa w art. 406 § 1.
Art. 399. § 1. Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony.
§ 2. Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.
Treść wyroku
Art. 413. § 1. Każdy wyrok powinien zawierać:
1) oznaczenie sądu, który go wydał, oraz sędziów, ławników, oskarżycieli i protokolanta;
2) datę oraz miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku;
3) imię, nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego;
4) przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu;
5) rozstrzygnięcie sądu;
6) wskazanie zastosowanych przepisów ustawy karnej.
§ 2. Wyrok skazujący powinien ponadto zawierać:
1) dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną;
2) rozstrzygnięcia co do kary i środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku, a w razie potrzeby – co do zaliczenia na ich poczet okresów wskazanych w art. 63 Kodeksu karnego.
§ 3. Jeżeli zgłoszono zdanie odrębne, wyrok powinien również zawierać wzmiankę, o której mowa w art. 114 § 1.
Głosowanie nad wyrokiem
Art. 111. § 1. Orzeczenia zapadają większością głosów.
§ 2. Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości.
Art. 112. Sędzia, który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od głosowania nad dalszymi kwestiami; wówczas głos tego sędziego przyłącza się do zdania najprzychylniejszego dla oskarżonego.
Zdanie odrębne w procesie karnym
Art. 114. § 1. Przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.
§ 2. Zdanie odrębne może dotyczyć również samego uzasadnienia orzeczenia; wówczas zdanie to zaznacza się przy podpisywaniu uzasadnienia.
§ 3. Jeżeli ustawa nie wymaga sporządzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, w razie zgłoszenia zdania odrębnego, uzasadnienie należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od wydania orzeczenia, a składający zdanie odrębne dołącza w ciągu następnych 7 dni jego uzasadnienie; obowiązek ten nie dotyczy ławnika.
Wyrok umarzający, uniewinniający (art. 414)
– Sąd wyrokiem umarza postępowanie albo umarza je warunkowo;
– Art. 17 § 1 pkt 1 i 2 (czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa) – wyrok uniewinniający, chyba że sprawca w chwili czynu był niepoczytalny;
– Umarzając postępowanie – dokładne określenie czynu i jego kwalifikacji prawnej oraz wskazanie przyczyn umorzenia;
– Umorzenie po wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów albo przesłuchaniu osoby w charakterze podejrzanego – imię i nazwisko podejrzanego oraz w razie potrzeby inne dane o jego osobie);
– Umorzenia śledztwa – prokurator wydaje postanowienie co do dowodów rzeczowych (przysługuje zażalenie);
– Sąd może wznowić przewód sądowy celem odpowiedniego zastosowania art. 341 § 3 (naprawienie szkody lub zadośćuczynienie) możliwość zarządzenia przerwy.
Art. 414. § 1. W razie stwierdzenia po rozpoczęciu przewodu sądowego okoliczności wyłączającej ściganie lub danych przemawiających za warunkowym umorzeniem postępowania, sąd wyrokiem umarza postępowanie albo umarza je warunkowo. Jednakże w razie stwierdzenia okoliczności wymienionych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 sąd wydaje wyrok uniewinniający, chyba że sprawca w chwili czynu był niepoczytalny.
§ 2. Umarzając postępowanie sąd stosuje odpowiednio art. 322 § 2 i 3, art. 323 § 1 i 2 oraz art. 340 § 2 i 3.
§ 3. Sąd stosuje środek zabezpieczający wskazany w art. 93a § 2 Kodeksu karnego, w art. 22 § 3 pkt 5 i 6 Kodeksu karnego skarbowego lub orzeka przepadek przedmiotów wskazany w art. 45a Kodeksu karnego, jeżeli wyniki przewodu sądowego to uzasadniają, a umorzenie następuje z powodu niepoczytalności sprawcy w chwili popełnienia czynu.
§ 4. Umarzając postępowanie warunkowo, sąd stosuje odpowiednio art. 341.
§ 5. Przewidując możliwość warunkowego umorzenia postępowania albo możliwość orzeczenia kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, sąd może wznowić przewód sądowy celem odpowiedniego zastosowania art. 341 § 3; wówczas sąd może zarządzić przerwę.
Skutki niestawiennictwa stron (419 k.p.k.)
Art. 419. § 1. Niestawiennictwo stron, ich obrońców i pełnomocników nie stoi na przeszkodzie ogłoszeniu wyroku.
Uzupełnienie wyroku postanowieniem
Art. 420. § 1. Jeżeli wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do przepadku, zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276 albo dowodów rzeczowych, sąd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu.
§ 2. Jeżeli sąd nieprawidłowo zaliczył okres tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, stosuje się odpowiednio przepis § 1.
§ 3. Strony mają prawo wziąć udział w tym posiedzeniu. Oskarżonego aresztowanego sprowadza się na posiedzenie tylko wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne.
§ 4. Na postanowienia, o których mowa w § 1 i § 2, przysługuje zażalenie.
